Propuesta de actividad indagatoria basada en las rutinas de pensamiento: adaptación a cada cilo de Educación Primaria.

Autores/as

  • Patricia Almira-López Universitat Rovira i Virgili
  • Cristina Valls Universitat Rovira i Virgili

Resumen

La alfabetización científica es uno de los retos de la educación pero también lo es el desarrollo de habilidades de pensamiento crítico y resolución de problemas. Para dar respuesta a estas necesidades es importante planificar las actividades de ciencias de forma que el alumnado aprenda ciencias haciendo ciencias partiendo de lo que ya sabe y a través del proceso indagativo. Se presenta una actividad de indagación adaptada a los distintos niveles de Educación Primaria. De esta forma, ofrecemos una gradación del reto planteado, del diseño experimental y de las rutinas de pensamiento desplegadas en consonancia con el ciclo en el que se encuentra el alumnado. La propuesta se desarrolla en el laboratorio de una escuela y las diferentes rutinas y adaptaciones para cada ciclo se llevan a cabo sin dificultades. La retroalimentación por parte del alumnado es positiva: en general, manifiestan su gusto por la propuesta, comentan que no presenta gran dificultad y comparten que se sienten a gusto, durante su desarrollo. El éxito de la propuesta se encuentra en la capacidad de autonomía (experimentación y manipulación), de autoregulación, de autoconocimiento y de autocrítica (metacognición) y de espíritu crítico (inferencias sobre otros usos del pH) que han impregnado la resolución de los retos planteados en la actividad.

Palabras clave

método científico, aprendizaje basado en la indagación, alfabetización científica, rutinas de pensamiento, pensamiento visible

Citas

Alsalhi, N. R. (2020). The effects of the use of the Know-Want-Learn Strategy (KWL) on fourth grade students’ achievement in science at primary stage and their attitudes towards it. EURASIA Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 16(4), em1833.

Barrow, L. H., A Brief History of Inquiry: From Dewey to Standards. Journal of Science Teacher Education, 17, 265–278, 2006

Bueno, D. i Forés, A. (coords.). (2021). La pràctica educativa amb mirada neurocientífica. Barcelona: Horsori.

Caamaño, A. (2012). ¿ Cómo introducir la indagación en el aula? Los trabajos prácticos investigativos. Alambique: didáctica de las ciencias experimentales, 70, 83-91.

Couso, D., Jiménez-Liso, M.R., Refojo, C. i Sacristán, J.A. (2020). Enseñando ciencia con ciencia. Madrid: Fundación Lilly.

García, N., Cañas, M., i Pinedo, R. (2017). Innovación educativa y pensamiento visible en Educación Primaria. Dins: Libro de actas del I Congreso Internacional de Innovación Educativa, Saragossa (Espanya) (pp. 1-13).

Harvard Graduate School of University. (2022). Project Zero's Thinking Routine Toolbox. Disponible a: http://www.pz.harvard.edu/thinking-routines

Herrero, J F.Á, i Bautista, C.V. (2019) Didáctica de las ciencias, ¿de dónde venimos y hacia dónde vamos? Universitas Tarraconensis. Revista de Ciències de l’Educació, 1(2),5-19.

National Research Council. (1996). National science education standards. Washington, DC: National Academy Press.

Ocaña Rebollo, G., Romero Albaladejo, I. M., i Gil Cuadra, F. (2017). Educación stem para integrar conocimientos científicos en la asignatura" tecnología industrial" de bachillerato. Enseñanza de las Ciencias, (Extra), 5327-5336.

Prieto T., España E., i Martín C. (2012). Algunas cuestiones relevantes en la enseñanza de las ciencias desde una perspectiva Ciencia-Tecnología-Sociedad. Revista Eureka sobre enseñanza y divulgación de las ciencias, 9(1), 71-77.

Ritchhart, R., Church, M. i Morrison, K. (2014). Making Thinking Visible. Buenos Aires: Paidós.

Romero, S. i Gimeno, C. (2020). Transformación metodológica de la Escola Montessori de Rubí desde una perspectiva STEAM y de género. Participación educativa, segunda época, 7 (10),123-134.

Soler Garcia, J. (2022). Pensar, fer i entendre ciència a través de l'error. Ciències: revista del professorat de ciències de Primària i Secundària, (43), 0048-59.Tokuhama-Espinosa, T. (2014). Making classrooms better. 50 practical applications of mind, brain and education science. Nova York: Norton.

UNESCO (2016). Educación 2030: Declaración de Incheon y Marco de Acción para la realización del Objetivo de Desarrollo Sostenible 4. Nova York: UNESCO.

Biografía del autor/a

Patricia Almira-López, Universitat Rovira i Virgili

Professora d'educació primaria i professora associada de didàctica de les ciències experimentals a la Facultat de Ciències de l'educació i Psicologia de la URV.

Cristina Valls , Universitat Rovira i Virgili

Professora de ciències experimentals dels graus d'educació de la Facultat de Ciències de l'Educació de la Universitat Rovira i Virgili. 

També formo part del grup de recerca ARGET de la URV.

Publicado

2023-01-31

Descargas