Biogeografia, ecologia i conservació a la Neopangea: nous reptes al Brasil
Resum
En aquest treball es posen de manifest els impactes potencials de la introducció d’espècies foranes d’aus i mamífers utilitzant alguns exemples de l’estat de São Paulo (sud-est del Brasil). Es fa una especial incidència en la manca d’estudis relacionats amb diverses iniciatives de repoblació realitzades al Brasil en les darreres cinc dècades del segle XX.Paraules clau
aus, Brasil, introduccions, fragmentació forestal, mamífers, Neopangea, poblacions, repoblacióReferències
Allendorf, F.W.; Lundquist, L.L. 2003. Introduction: population biology, evolution, and control of invasive species. Conserv. Biol. 17: 24-30.
Alvarez, A.D.; Bovendorp, R.S.; Fleury, M.; Galetti, M. 2008. Paraísos de exóticos. Ciência Hoje 41: 69-71.
Alvarez, A.D.; Galetti, M. 2007. Predação de ninhos artificiais em uma ilha na Mata Atlântica: testando o local e o tipo de ovo. Rev. Brasileira Zool. 24: 1011-1016. http://dx.doi.org/10.1590/S0101-81752007000400018
Alves, I.M.S.C. 1983. Comportamento e hábito alimentar de um grupo de bugios (Alouatta caraya Humboldt, 1811) em ambiente semi-natural (Primates, Cebidae). Tese de graduação. Departamento de Biologia da Faculdade de Filosofia, Ciências e Letras de Ribeirão Preto, Universidade de São Paulo.
Alves, I.M.S.C.; Guix, J.C. 1992. Feeding habits of Alouatta caraya in a semi-natural area (SE Brazil). Mammalia 56: 469-472.
Azevedo-Santos, V.M.; Fearnside, P.M.; Oliveira, C.S.; Padial, A.A.; Pelicice, F.M.; Lima Jr.; D.P.; Simberloff, D.; Lovejoy, T.E.; Magalhães, A.L.B.; Orsi, M.L.; Agostinho, A.A.; Esteves, F.A.; Pompeu, P.S.; Laurance, W.F.; Petrere Jr., M.; Mormul, R.P.; Vitule, J.R.S. 2017. Removing the abyss between conservation science and policy decisions in Brazil. Biodivers. Conserv. http://dx.doi.org/10.1007/s10531-017-1316-x
Bascompte, J.; Jordano, P. 2014. Mutualistic networks. Monographs in Populations Biology Series, nº 53. Princeton University Press. Princeton. USA.
Biedrzycka. A.; Solarz, W.; Okarma, H. 2012. Hybridization between native and introduced species of deer in Eastern Europe. J. Mammalogy 93: 1331-1341. http://dx.doi.org/10.1644/11-MAMM-A-022.1
Blondel, J. 1986. Biogeografía y ecologia. Editorial Academia. León.
Bonança, R.A.; Beig, B.B. 2010. Levantamento da avifauna em três parques do município de Jundiaí, São Paulo. Atualidades Ornitológicas On-line 156. Julho/agosto 2010. www.ao.com.br
Bovendorp, R.S.; Galetti, M. 2007. Density and population size of mammals introduced on a land-bridge island in southeastern Brazil. Biological Conservation 9: 353-357.
Brocardo, C.R.; Rodarte, R.; Bueno, R.S.; Culot, L.; Galetti, M. 2012. Mamíferos não voadores do Parque Estadual Carlos Botelho, Continuum florestal do Paranapiacaba. Biota Neotrop. 12(4): http://www.biotaneotropica.org.br/v12n4/en/abstract?inventory+bn020442012
Cairns, C.E.; Villanueva-Gutiérrez, R.; Koptur, S.; Bray, D.B. 2005. Bee populations, forest disturbance, and africanization in Mexico. Biotropica 37: 686-692.
Chiarello, A.G. 1999. Effects of fragmentation of the Atlantic forest on mammal communities in south-eastern Brazil. Biol. Conserv. 89: 71-82.
Chytrý, M.; Wild, J.; Pyšek, P.; Tichý, L.; Danihelka, J.; Knollová, I. 2009. Maps of the level of invasion of Czech Republic by alien plants. Preslia 81: 187-207.
Corlett, R.T. 2016. Restoration, reintroduction, and rewilding in a changing world. Trends Ecol. Evol. 31: 453. http://dx.doi.org/10.1016/j.tree.2016.02.017
Crandall, K.A.; Bininda-Emonds, O.R.P.; Mace, G.M.; Wayne, R.K. 2000. Considering evolutionary processes in conservation biology. Trends Ecol. Evol. 15: 290-295.
Dupont, Y.L.; Hansen, D.; Valido, A.; Olesen, J.M. 2004. Impact of introduced honey bees on native pollination interactions of the endemic Echium wildpretii (Boraginaceae) on Tenerife, Canary Islands. Biol. Conserv. 118: 301-311.
Edwards, M. 2014. A review of management problems arising from reintroductions of large carnivores. J. Young Investigators 27: 11-16
Eisenberg, J.F.; Redford, K.H. 1999. Mammals of the Neotropics. The Central Neotropics. Vol. 3. The University of Chicago Press. Chicago and London.
Ellis, J.D.; Evans, J.D.; Pettis, J. 2010. Colony losses, managed colony population decline, and Colony Collapse Disorder in the United States. J. Apicultural Research 49: 134-136.
Emmons, L. H. 1990. Neotropical rainforest mammals. A Field Guide. University of Chicago Press. Chicago and London.
Ficher, J.; Lindenmayer, D.B. 2007. Landscape modification and habitat fragmentation: a synthesis. Global Ecol. Biodiv. 16: 265-280.
Fontoura, P.M.; Dyer, E.; Blackburn, T.M.; Orsi, M.L. 2013. Non-native bird species in Brazil. Neotrop. Biol. Conserv. 8: 165-175. http://dx.doi.org/10.4013/nbc.2013.83.07
Fraser, D.J.; Bernatchez, L. 2001. Adaptative evolutionary conservation: towards a unified concept for defining conservation units. Mol. Ecol. 10: 2741-2752. http://dx.doi.org/10.1046/j.0962-1083.2001.01411.x
Fundação Florestal 2017. Planos de Manejo. Fundação para a Conservação e a Produção Florestal do Estado de São Paulo. Secretaria do Meio Ambiente. Governo do Estado de São Paulo. São Paulo. www.fflorestal.sp.gov.br/planos-de-manejo
Gómez, J.M.; García, D.; Zamora, R. 2003. Impact of vertebrate acorn- and seedling-predators on a Mediterranean Quercus pyrenaica forest. Forest Ecol. Management 180: 125-134.
Goulson, D. 2003. Effects of introduced bees on native ecosystems. Annu. Rev. Ecol. Syst. 34: 1-26. http://dx.doi.org/10.1146/annurev.ecolsys.34.011802.132355
Guix, J.C. 1996. Aspectos da frugivoria, disseminação e predação de sementes por vertebrados nas florestas nativas do Estado de São Paulo, sudeste do Brasil. Col·lecció de Tesis Doctorals Microfitxades núm. 2798. Publicacions Universitat de Barcelona, Barcelona.
Guix, J.C. 1997. Exclusão geográfica e ecológica de Penelope obscura, Penelope superciliaris e Pipile jacutinga (Galliformes, Cracidae) no estado de São Paulo. Ararajuba 5: 195-202.
Guix, J.C. 2004. An annotated list of birds in three parks of São Paulo city, SE Brazil, with observations on their feeding habits. Grupo Estud. Ecol., Sér. Doc. 7: 1-25.
Guix, J.C. 2010. Interferências antrópicas nos sistemas naturais do Parque Estadual de Ilhabela: propostas para o plano de manejo. Relatório preliminar apresentado em 25 de novembro de 2010 à Fundação Florestal, Secretaria de Estado do Meio Ambiente. São Paulo.
Guix, J.C. 2017. Bienvenidos a Neopangea. Quercus 373: 82.
Hueck, K., 1972. As florestas da América do Sul: ecologia, composição e importância econômica. Editora Universidade de Brasília, Editora Polígono. São Paulo.
IBAMA 2006. Áreas de soltura e monitoramento. Relatório de atividades. I Encontro de ASM – Áreas de soltura e monitoramento de animais silvestres – Estado de São Paulo. Instituto Brasileiro de Meio Ambiente e Recursos Naturais Renováveis. São Paulo.
IBAMA 2012. Centros de triagem e áreas de soltura de animais silvestres no Estado de São Paulo. Revista CETAS e ASMs no Estado de São Paulo – Relatório de atividades 2012. Superintendência do Instituto Brasileiro de Meio Ambiente e Recursos Naturais Renováveis no Estado de São Paulo. São Paulo.
IUCN/SSC 2013. Guidelines for reintroductions and other conservation translocations. Version 1.0. IUCN Species Survival Commission. Gland, Switzerland. http://www.issg.org/pdf/publications/RSG_ISSG-Reintroduction-Guidelines-2013.pdf
Layman, C.A.; Quattrochi, J.P.; Peyer, C.M.; Allgeier, J.E. 2007. Niche width collapse in a resilient top predator following ecosystem fragmentation. Ecology Letters 10: 937-944.
Leal-Ramos, A.; León-Sánchez, L.E. 2013. Antagonismo de Apis mellifera y Melipona beecheii por las fuentes de alimentación. Revista Cubana de Ciencias Forestales 1: 1-9.
Mack, R.N.; Simberloff, D.; Lonsdale, W.M.; Evans, H.; Clout, M.; Bazzaz, F.A. 2000. Biotic invasions: causes, epidemiology, global consequences and control. Ecol. Appl. 10: 689-710.
Marini, M.A.; Marinho-Filho, J.S. 2005. Translocação de aves e mamíferos: teoria e prática no Brasil. In: Rocha, C.F.D.; Bergallo, H.G.; Van Sluys, M.; Alves, M.A.S. (eds.), Biologia da conservação (Cap. 24). Programa de ecologia, manejo e conservação de ecossistemas do sudeste do Brasil. Universidade Estadual do Rio de Janeiro (UERJ). Rio de Janeiro.
Mello, M.H.S.H.; Silva, E.A.; Natal, D. 2003. Abelhas africanizadas em área metropolitana do Brasil: abrigos e influências climáticas. Rev. Saúde Pública 37: 237-241.
Mittermeier, R.A.; Rylands, A.B.; Wilson, D.E. (eds.) 2013. Handbook of the mammals of the World. Vol. 3. Primates. Lynx Edicions, Barcelona.
Monticelli, C.; Morais, L.H. 2015. Impactos antrópicos sobre uma população de Alouatta clamitans (Cabrera, 1940) em fragmento de Mata Atlântica no Estado de São Paulo: apontamento de medidas mitigatórias. Rev. Biociências, Taubaté 21: 14-26.
Mooney, H.A.; Cleland, E.E. 2001. The evolutionary impact of invasive species. Proc. Natl. Acad. Sci. USA 98: 5446-5451.
Moritz, C. 1994. Defining ‘Evolutionarily Significant Units’ for conservation. Trends Ecol. Evol. 9: 373-375. http://dx.doi.org/10.1016/0169-5347(94)90057-4
Negrão, M.F.F.; Valladares-Pádua, C. 2006. Registros de mamíferos de maior porte na Reserva Florestal do Morro Grande, São Paulo. Biota Neotrop. 6(2) http://www.biotaneotropica.org.br/v6n2/pt/abstract?article+bn00506022006
Neuman, P.; Carreck, N.L. 2010. Honey bee colony losses. J. Apicultural Research 49: 1-6.
Nogués-Bravo, D.; Simberloff, D.; Rahbek, C.; Sanders, N.J. 2016. Rewilding is the new Pandora’s box in conservation. Current Biol. 26: 87-91. http://dx.doi.org/10.1016/j.cub.2015.12.044
O’Connor, S-J.; Kelly, D. 2012. Seed dispersal of matai (Prumnopitys taxifolia) by feral pigs (Sus scrofa). New Zeland J. Ecol. 36: 228-231.
Ogden, L.E. 2016. What caribou are you? New Scientist 232: 72-73.
Olmos, F. 1996. Missing species in São Sebastião island, Southeastern Brazil. Papéis Avulsos Zool., S.Paulo 39: 329-349.
Pereira, S.L. 1996. Variabilidade genética em Cracídeos e monitoramento de populações reintroduzidas em áreas reflorestadas. Tese de Mestrado. Instituto de Biociências. Universidade de São Paulo. São Paulo.
Pereira, S.L.; Wajntal, A. 1999. Reintroduction of guans of the genus Penelope (Cracidae, Aves) in reforested areas in Brazil: assessment by DNA fingerprinting. Biol. Conserv. 87: 31-38.
Piacentini, V.Q.; Aleixo, A.; Agne, C.E.; Maurício, G.N.; Pacheco, J.F.; Bravo, G.A.; Brito, G.R.R.; Naka, L.N.; Olmos, F.; Posso, S.; Silveira, L.F.; Betini, G.S.; Carrano, E.; Franz, I.; Lees, A.C.; Lima, L.M.; Pioli, D.; Schunck, F.; Amaral, F.R.; Bencke, G.A.; Cohn-Haft, M.; Figueiredo, L.F.A.; Straube, F.C.; Cesari, E. 2015. Annotated checklist of the birds of Brazil by the Brazilian Ornithological Records Committee / Lista comentada das aves do Brasil pelo Comitê Brasileiro de Registros Ornitológicos. Rev. Brasileira Ornitol. 23: 91-298.
Polfus, J.L.; Manseau, M.; Simmons, D.; Neyelle, M.; Bayha, W.; Andrew, F.; Andrew, L.; Klütsch, C.F.C.; Rice, K.; Wilson, P. 2016. Łeghágots’enetę (learning together): the importance of indigenous perspectives in the identification of biological variation. Ecol. Soc. 21: 18. http://dx.doi.org/10.5751/ES-08284-210218
Ranvaud, R.; Freitas, K.C. de; Bucher, E.H.; Dias, H.S.; Avanzo, V.C.; Alberts, C.C. 2001. Diet of Eared doves (Zenaida auriculata, AVES, COLUMBIDAE) in a sugar-cane colony in South-eastern Brazil. Braz. J.: Biol. 61: 651-660.
Rewilding Europe 2015. Annual review 2014 (Summers, L., ed.). Amsterdan. www.rewildingeurope.com
Ribon, R.; Simon, J.E.; Mattos, G.T. 2003. Bird extinctions in Atlantic forest fragments of the Viçosa region, southeastern Brazil. Conserv. Biol. 17: 1827-1839.
Roubik, D.W. 1981. Comparative foraging behavior of Apis mellifera and Trigona corvina (Hymenoptera: Apidae) on Baltimora recta (Compositae). Rev. Biol. Trop. 29: 177-183.
Sanguinetti, J.; Kitzberger, T. 2010. Factors controlling seed predation by rodents and non-native Sus scrofa in Araucaria araucana forests: potential effects on seedling establishment. Biological Invasions 12: 689. http://dx.doi.org/10.1007/s10530-009-9474-8
Santiago, W.T.V. 1996. O programa de reintrodução da CESP em Paraibuna, SP. In: Anais V Congresso Brasileiro de Ornitologia. UNICAMP. Campinas. pp. 114-116.
Seddon, P.J.; Griffiths, C.J.; Soorae, P.S.; Armstrong, D. 2014. Reversing defaunation: Restoring species in a changing world. Science 345: 406. http://dx.doi.org/10.1126/science.1251818
Seeley, T.D. 2016. Following the wild bees: the craft and science of bee hunting. Princeton University Press. Princeton and Oxford.
Sick, H. 1985. Ornitologia brasileira, uma introdução. Vols. 1 e 2. Editora Universidade de Brasília. Brasília.
Silva, J.M.C; Tabarelli, M. 2000. Tree species impoverishment and the future flora of the Atlantic forest of northeastern Brazil. Nature 404: 72-74.
Silveira, L.F.; Uezu, A. 2011. Checklist das aves do Estado de São Paulo, Brasil. Biota Neotrop. 11 (1a). http://www.biotaneotropica.org.br/v11n1a/pt/abstract?inventory+bn0061101a2011
Simberloff, D; Martin, J.L.; Genovesi, P.; Maris, V.; Wardle, D.A.; Aronson, J.; Courchamp, F.; Galil, B.; García-Berthou, E; Pascal, M.; Pysek, P; Sousa, R.; Tabacchi, E.; Vilà, M. 2013. Impacts of biological invasions: what’s what and the way forward. Trends Ecol. Evol. 28: 58-66. http://dx.doi.org/10.1016/j.tree.2012.07.013
Strayer, D.L.; Eviner, V.T.; Jeschke, J.M.; Pace, M.L. 2006. Understanding the long-term effects of species invasions. Trends Ecol. Evol. 21: 645-65. http://dx.doi.org/10.1016/j.tree.2006.07.007
Terborgh, J. 1992. Maintenance of diversity in tropical forests. Biotropica 24: 283-292.
Valiente-Banuet, A.; Aizen, M.A.; Alcántara, J.M.; Arroyo, J.; Cocucci, A.; Galetti, M.; García, M.B.; García, D.; Gómez, J.M.; Jordano, P.; Medel, R.; Navarro, L.; Obeso, J.R.; Oviedo, R.; Ramírez, N.; Rey, P.J.; Travesset, A.; Verdú, M.; Zamora, R. 2015. Beyond species loss: the extinction of ecological interactions in a changing world. Funct. Ecol. 29: 299-307.
Vilà, M.; Valladares, F.; Traveset, A.; Santamaría, L.; Castro, P. (coord.) 2008. Invasiones Biológicas. Consejo Superior de Investigaciones Científicas, Madrid.
Vivo, M.; Carmignotto, A.P.; Gregorin, R.; Hingst-Zaher, E.; Iack-Ximenes, G.E.; Miretzki, M.; Percequillo, A.R.; Rollo, M.M.; Rossi, R.V.; Taddei, V.A. 2011. Checklist dos mamíferos do Estado de São Paulo, Brasil. Biota Neotrop. 11 (Supl.1): 111-131. http://www.biotaneotropica.org.br/v11n1a/pt/abstract?inventory+bn0071101a2011
Willis, E.O. 1979. The composition of avian communities in remanescent woodlots in southern Brazil. Papéis Avulsos Zool., S. Paulo 33 (1): 1-25.