La pandemia silenciosa y la resistencia a antibacterianos de nuestros tiempos

Autores/as

  • Montserrat Llagostera
  • Susana Campoy Sanchez
  • Jordi Barbé

Resumen

La emergencia de resistencias a los antibacterianos, utilizados masivamente para el tratamiento de enfermedades infecciosas debidas a patógenos bacterianos, ha ido aumentando y extendido por todo nuestro planeta desde que estos fármacos fueron usados ​​en medicina humana en los años 40 del siglo pasado. Desde entonces y hasta ahora, se ha producido un uso inadecuado e indiscriminado, tanto en medicina humana como veterinaria, bienestar animal y en la industria agroalimentaria, llegando a detectarse en el medio. El elevado número de resistencias que han acumulado algunos de los patógenos bacterianos en sus genomas tiene como consecuencia que hoy en día estos patógenos sean los principales responsables de lo que se ha dado en llamar la pandemia silenciosa. En esta revisión se trata sobre cuál es la situación actual, cuáles son los mecanismos de resistencia a antibacterianos, sus orígenes y cómo estas resistencias han llegado a los actuales patógenos bacterianos. También se hace énfasis en las acciones bajo el concepto “Una Sola Salut” y en el enfoque multilateral que se está llevando a cabo. Finalmente se aborda cómo la ciudadanía y los centros educativos pueden contribuir a luchar contra la pandemia silenciosa.

Palabras clave

bacterias, resistencia antimicrobiana, pandemia silenciosa, mecanismos de resistencia

Citas

Aminov, R.I.i Mackie, R.I. (2007). Evolution and ecology of antibiotic resistance genes. FEMS Microbiology Letters, 271, 147-161.

https:doi.org: 10.1111/j.1574-6968.2007.00757.x.

Brito, I.L. (2021). Examining horitzontal gene transfer in microbial communities. Nature Reviews Microbiology, 19(7), 442-453.

https://doi.org/10.1038/s41579-021-00534-7.

Gil, J., et al. (2024). Integrating diverse educational levels in off-campus research to raise antibiotic resistance awareness in the community: the MicroMundo experience in Spain and Portugal. Federation of European Microbiological Societies (FEMS). En premsa.

Llagostera, M., Campoy, S. i Lope, S. (2019). L'experiència del projecte MicroMón a Catalunya, un cas de ciència ciutadana. Ciències: Revista del professorat de ciències de primària i secundària, (38), 44-51. https://doi.org/10.5565/rev/ciencies.408

Murray, C. J. L. et al. (2022). Global burden of bacterial antimicrobial resistance in 2019: a systematic analysis. The Lancet, 399, 629–655.

https://doi.org/10.1016/S0140-6736(21)02724-0

O’Neill, J. (2014). Antimicrobial resistance: Tackling a crisis for the Health and weath of nations.HM Goverment

https://amr-review.org/sites/default/files/AMR%20Review%20Paper%20-%20Tackling%20a%20crisis%20for%20the%20health%20and%20wealth%20of%20nations_1.pdf

Organización Mundial de la Salud (2024, 14 de juny). La OMS publica un informe sobre el estado de desarrollo de antibacterianos. [comunicat de premsa] https://www.who.int/es/news/item/14-06-2024-who-releases-report-on-state-of-development-of-antibacterials

Sánchez-Osuna, M., Cortés, P., Barbé, J. i Erill, I. (2019). Origin of the mobile di-hydro-pteroate synthase gene determining sulfonamide resistance in clinical isolates. Frontiers in Microbiology, 9, 3332. https://doi.org/10.3389/fmicb.2018.03332

Sánchez-Osuna, M., Cortés, P., Llagostera, M., Barbé, J. i Erill, I. (2020). Exploration into the origins of di-hydrofolate reductase genes and the emergence of clinical resistance to trimethoprim. Microbial Genomics, 6(11), 1 - 13. https:doi.org: 10.1099/mgen.0.000440

Sengupta, S., Chattopadhyay, M.K. i Grossart, H.P. (2013). The multifaceted roles of antibiotics and antibiotic resistance in nature. Frontiers in Microbiology, 4, 1 – 13. https:doi.org: 10.3389/fmicb.2013.00047.

Ventola, C.L. (2015). The antibiòtic crisis. Part 1.: Causes ant threats. Pharmacy and Therapeutics, 40(4), 277-283. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4378521/

World Health Organization (2024). WHO bacterial priority pathogen list, 2024: Bacterial pathogens of public health importance to guide research, development and strategies to prevent and control antimicrobial resistance.https://www.who.int/publications/i/item/9789240093461.

Publicado

2025-02-10

Descargas